Hesperian Health Guides
गर्भावस्था, प्रसूतिकाल तथा स्तनपान
हेस्पेरियन स्वास्थ्य विकि > महिलाका लागि डाक्टर नभएमा > यस भागमा 17: एचआइभी र एड्स > गर्भावस्था, प्रसूतिकाल तथा स्तनपान
गर्भावस्था
गर्भावस्थाले महिलाको एचआइभी अवस्थालाई खराब गर्दैन । तर, एच.आई.भी. वा एड्स भएका महिलाको गर्भावस्था धेरै जटिल बन्न सक्छ । यस्ता जटिलताहरु आउन सक्छन्ः
एच.आई.भी. भएकी महिलाको बच्चा धेरै बिमारी भएर जन्मेको छ भने उ सम्भवत संक्रमित हुनसक्छ, त्यस्तो बच्चालाई स्वास्थ्य केन्द्र वा अस्पताल जचाँउन लग्नुहोस् ।
- बच्चा तुहिनु,
- बच्चा जन्माइसके पछि गम्भीर संक्रमण हुनु र निकोहुन कठिन हुनु ।
- बच्चा महिना नपुगी जन्मनु वा एचआइभी संक्रमण भई जन्मनु । यस्ता
समस्याहरु भएपनि, धेरै महिलाहरू एच.आई.भी. संक्रमित भए तापनि गर्भवति हुन्छन् र बच्चा पाउँछन् ।
यदि तपाईं गर्भधारण गर्न चाहनुहुन्छ र तपाई वा तपाईको जोडीलाई एच.आई.भी. संक्रमण भएको शंका छ भने तपाईंहरु दुबैले परीक्षण गराउनुपर्छ । यदि एच.आई.भी. परीक्षण गर्न सकिदैन भने यसको खतरालाई कम गर्न तल दिइएका सुझावहरू पालन गर्नुपर्छ ।
- यौनक्रिया गर्दा प्रजनन उर्वर अवधि बाहेक अन्य अवधीमा कन्डमको प्रयोग गर्ने वा सुरक्षित यौन अभ्यास अपनाउने ।
- गर्भाधान हुन नसक्ने बेलामा सुरक्षित यौनक्रिया गर्ने,यौन प्रसारित संक्रमणका चिह्नहरू देखिए भने यौनक्रिया गर्दै नगर्ने । यदि सम्भव छ भने, सबै गर्भवति महिलाले सिड ४ परीक्षण गराउनुपर्छ ।
यसले महिलाको प्रतिरक्षा प्रणाली कतिको बलियो रहेछ भन्ने जानकारी दिन्छ । सिडि ४ कोसंख्या ३५० भन्दा कम छ भने उनको आप्mनो शरीरलाई एआरटी आवश्यक पर्छ । यदि तपाईं गर्भवति हुनुहुन्छ र एचआइभी भएको छ भने, आप्mनो शरीरको हेरचाह गर्नुअति महत्वपूर्ण छ । यसका लागि राम्ररी भोजन गर्ने, अन्य बिमारी (जस्तै औलोहरुको रोकथाम र उपचार र एचआइभीको उपचार गर्नुपर्छ ।
बच्चालाई गर्भमा वा प्रसूति अवस्थामा वा स्तनपान पनि अवधिमा संक्रमण हुनसक्छ । विना उपचार, एच.आई.भी. भएकी आमाले जन्माएका तीन बच्चामध्ये एउटा बच्चा एच.आई.भी. संक्रमित हुन्छ । एआरभी औषधिहरुले तपाईंको स्वास्थ्यलाई त सुरक्षित गर्छ नै गर्भको शिशुमा भाइसर सार्ने जोखिम धेरैकम गर्छ भनेः यस्तो अवस्थामा गर्भावस्थाका आमाबाट शिशुमा हुने संक्रमण रोकथाम सम्बन्धी तालिम प्राप्त स्वास्थ्यकर्मीसँग जाँच गराउनुहोस् ।
एच.आई.भी. पोजेटिभ भएका आमाले आफ्ना शिशुहरूमा एन्टिवडिज (तर जहिले पनि एच.आई.भी. चाहिँ होइन) सार्ने गर्छिन् । भर्खर जन्मिएको बच्चाको परीक्षण गर्दा जहिले पनि एच.आई.भी. पोजेटिभ देखिने गर्छ किनकि आमाको एन्टिबडिज बच्चाको रगतमा देखिने गर्छ तर धेरै बच्चाहरू वास्तवमा एच.आई.भी.बाट संक्रमित नभएका पनि हुन सक्छन् । बच्चा १८ महिना पुगेपछि गरिएको परीक्षणले मात्र एच.आई.भी. भए नभएको भन्ने कुरा छुट्याउन सम्भव छ । त्यस अवधिमा आमाको एन्टिबडिज रगतबाट हराइसकेको हुनेछ वा नहराएको भए त्यस बच्चालाई एच.आई.भी. संक्रमण भएको बुझ्नुपर्छ । हाल बच्चा ६ महिना पुगेपछि नै एचआइभी पोजेटिभ बताउन सक्ने परीक्षण कहीं कहीं प्रयोगमा आएको छ ।प्रसूति काल
आमाबाट शिशुमा हुने एचआइभी संक्रमण अधिकांश रुपमा प्रसूति कालमा नै हुन्छ । बच्चा जन्माउनु अघि र पछि एआरभी दिएर आमा र बच्चालाई जोगाउन सकिन्छ । बच्चा जन्मेको ४ घण्टा अघि नै पानी जालो फुटेको, शिशु निस्कने मार्ग च्यातिएको, र सामान्य प्रसूति हुँदा भन्दा बढी रगत र योनी स्रावसँग बच्चाको लसपस भएको अवस्थामा भाइरस प्रसार हुने जोखिम अति नै बढी हुन्छ ।
एचआइभी संक्रमितलाई प्रसूति अवस्था पछिको संक्रमण खतरनाक हुन्छ । यस्तो अवस्थामा तुरुन्तै उपचार गराउनु आवश्यक छ ।